ارتودنسی، کشیدن دندان و براکتهای دیمون: سناریویی با دیالوگی بسیار متداول میان والدین بیمار و متخصص ارتودنسی
[محل: اتاق معاینه در مطب متخصص ارتودنسی. والدین در اتاق حضور داشته و منتظر نتیجه معاینه دکتر هستند.بعد از انجام معاینات اولیه، دکتر به سوی والدین روی می کند و آغاز به صحبت می کند]:
-“بسیار خب، بر اساس آنچه که از معاینات دستگیرم شد برای انجام درمان ارتودنسی فرزندتان لازم است تعدادی از دندانهای دایم دندان بکشید”
-” دندان دایمی باید کشیده شود ؟؟ “
– ” بله، کمبود فضای موجود در فک به گونه ای است که نمی توان تمامی دندانها را در فک منظم کنار هم قرار داد.”
– ” اگر دندانها را بکشیم، دندان جدید به جای آن در خواهد آمد؟”
– ” خیر. کلا هر دندانی که کشیده شود، جای آن دندان جدیدی ایجاد نخواهد شد”
– ” پس جای خالی دندانها چه می شود؟”
-” جای خالی باقی نخواهد ماند. ما قرار است از فضای دندانهای کشیده شده استفاده کنیم تا نامرتبی ها را برطرف کنیم”
-” کدام دندان(ها) باید کشیده شوند؟”
[دکتر دندانهایی را که برای کشیدن در نظر گرفته به والدین نشان می دهد]
-” این دندانها؟؟ اینها که دندانهای سالم هستند. نمی توان به جای اینها دندان عقل کشید؟”
[ دکتر مدتی وقت می گذارد تا توضیح دهد که چرا دندانهایی به غیر از دندان عقل انتخاب شده اند]
پس از مقداری توضیح والدین می پرسند:
– ” دکتر جان شما مگر از ارتودنسی دیمون استفاده نمی کنید؟ ما شنیدیم که با استفاده از ارتودنسی دیمون دیگر نیازی به کشیدن دندان نیست…”
… و تازه اینجاست که دکتر متوجه می شود والدین در خصوص ارتودنسی دیمون مطالبی جسته و گریخته شنیده و یا خوانده اند، و با شنیدن نظر دکتر در خصوص کشیدن دندان نسبت به توانایی های وی دچار تردید شده اند. حال دکتر ناگزیر است مدتی را وقت بگذارد تا برای والدین توضیح دهد که ماجرا از چه قرار است…
اما داستان از چه قرار است؟
همانطور که در سناریو ذکر شد، گاهی کمبود فضا در فک ها به قدری زیاد است که متخصص ارتودنسی تنها راه چاره را در این می بینند که برای ایجاد نظم در دندانهای یک فک و یا هماهنگی و الگوی جویدن مناسب دستور خارج کردن یک یا چند دندان را صادر کند. این بجث سالهاست که در میان متخصصین ارتودنسی قدمت دارد. خلاصه ای از این ماجرا را بخوانید:
بیش از یک قرن پیش دکتر ادوارد انگل (Edward H. Angle)، که از او تحت عنوان پدر ارتودنسی نوین یاد می شود، فلسفه درمانی خود را مبنی بر حفظ و نگهداری تمامی دندانها در ارتودنسی پایه ریزی کرد و شاگردانش را با این فلسفه فکری تربیت نمود که هرگز برای ارتودنسی دندان دائمی نکشند. اما مدتی کوتاه بعد از درگذشت وی، یکی از شاگردان وی بنام دکتر توئید (Charles Tweed) و بیمارانش از برخی نتایج درمان رضایت نداشتند و لذا وی تعدادی از بیماران را مجددا، اما این بار به همراه کشیدن دندان دائم، معالجه کرد و نتایج بسیار چشمگیری بدست آورد. اگر چه که وی از شاگردان استاد اعظم انگل ( بر وزن انبه 🙂 )بود و می بایست از آموزه های استاد خود پیروی کند، به انجام این کار مبادرت کرد و البته مورد انتفاد شدید همکاران خود نیز قرار گرفت. ولی به هر حال شواهد و نتایج به قدری مطلوب بودند که به انکار این شواهد موجود امکانپذیر نبود و نهایتا مکتب فکری جدید توئید جای مکتب استاد را گرفت.
پس از گذشت سالیان دیدگاههای دیگری از جمله نتایج طولانی مدت تر درمانهای ارتودنسی و تاثیرات زیبایی آنها به ویژه بر روی لبخند مطرح شد. امروزه مجددا شاهد تلاشها برای این هستیم که تا حد امکان درمانها به سمت نکشیدن دندان پیش برود و متخصصین ارتودنسی همواره این نکته را ( که تا حد امکان تلاش شود که دندان کشیده نشود) مد نظر دارند و در این راستا تلاش می کنند اما به هر حال موارد زیادی نیز پیش می آید که کشیدن دندان امری ضروری خواهد بود.
و اما ماجرای براکتهای دیمون چیست؟
در ادامه تلاشها برای نکشیدن دندان روشهایی مورد بحث و بررسی قرار گرفتند که مبادرت به افزایش اندازه فک می نمودند یا حد اقل این هدف را مد نظر داشتند. بیش از یک دهه پیش براکتهای دیمون تولید شدند و تحقیقات بسیار بسیار محدودی بر روی آنها انجام شد که نشان داد این براکتها موجب افزایش ابعاد استخوانی شده و در نتیجه احتمال نکشیدن دندان را بالا می برد. یاد آوری می شود که براکت دیمون تنها یک نام تجاری از انواع و اقسام براکتهای ارتودنسی هستند که از آنها تحت عنوان “براکتهای خود نگهدارنده” (که در انگلیسی self ligating گفته می شوند) یاد می شود. در این محصول شیوه درگیری سیم در براکت با طرحهای قدیم متفاوت است و ادعا شده ( و هنوز ادعایی بیش نیست) که اصطکاک میان سیم و براکت کاهش می یابد. یعنی تحول عظیم براکتهای دیمون تنها ادعایی در جهت کاهش اصطکاک است. اما بواسطه نتایج تحقیقات محدود اولیه شرکت سازنده محصول شروع به تبلیغات بسیار گسترده و شتاب زده ای کرد و با کمک ابزار رسانه موفق به تاثیر در ذهن جامعه شد.
سمت چپ براکتهای معمولی و در سمت راست براکتهای دیمون را مشاهده می کنید. تفاوت به نظر شما چقدر است؟ (تصویر از سایت aligndentistry برداشته شده است)
ذکر چند نکته در خاتمه لازم است:
- تردیدی وجود ندارد که تولید براکتهای دیمون گامی رو به جلو در درمانهای ارتودنسی محسوب می شود ( نویسنده هم از این براکتها بعضا استفاده می کند و از کار با آن رضایت دارد) اما میزان ادعای سازنده آن طبق شواهد کنونی به مراتب بیش از توانایی واقعی آن است. به عبارت دیگر ” براکتهای دیمون بر هر درد بی درمان دوا نیستند”
- تغییرات و تاثیرات استخوانی این نوع از وسایل ارتودنسی محدود است. این تاثیرات باید با فرم و شکل فک و صورت نیز همخوانی باید داشته باشد. نژاد سفید اروپایی دارای چانه هایی بزرگتر و لبهایی فرو رفته تر هستند که این فرم با تاثیرات براکت دیمون همخوانی بیشتری دارد. در نژاد ایرانی و خاور میانه (که در منابع علمی “قفقازی” عنوان می شوند) فرم چانه کوچکتر از نژاد اروپایی و برجستگی لب بیشتر است. برای همین است که در جوامعی مشابه کشور ما کشیدن دندان بیشتر تجویز دارد. در نژاد زرد و خاور دور اصولا آمار کشیدن دندان هنوز بسیار بالا می باشد زیرا یکی از کوچکترین چانه ها و برآمدگی زیاد لبها را می توان در این نژاد مشاهده کرد.
- همانند بسیاری از تاثیراتی که رسانه ها بر روی افکار عمومی می گذارند، گاهی این تاثیرات بیش از اندازه واقعی است و موجب بروز “جو فکری” در جامعه می شود. برای غرق نشدن در امواج تبلیغات، پیش از پذیرش هر خبر جدید در مورد آن جستجو نمایید. به موثق بودن منبع هم توجه کنید ( البته کار سختی است چون منابع رسانه ای فارسی زبان کشور ما در بسیاری از موارد از ترجمه های خبری و حتی تبلیغات استفاده می کنند). اگر انتخاب منبع موثق در فضای مجازی برای شما دشوار است، شاید بهترین و مطمئن ترین کار آن باشد که نظر یک یا چند متخصص یا اهل فن را در آن زمینه جویا شوید.
به امید ارتقا سطح سلامتی و آگاهی ایران عزیز