با مراقبت مطلوب از وسایل ارتودنسی خود، کیفیت درمان را افزایش و زمان آن را کاهش دهید
- (بخش مراقبت از وسایل ارتودنسی متحرک به مقاله ای جداگانه منتقل شده است. برای مشاهدۀ مقاله اینجا را کلیک کنید)
- (جهت آشنایی بیشتر با شیوه رعایت بهداشت وسایل ارتودنسی و دندانها در طی درمان ارتودنسی، لطفا اینجا را کلیک کنید)
نگهداری از وسایل ارتودنسی اهمیت زیادی دارد و باعث می شود تا درمان در کوتاه ترین زمان و با بهترین نتیجه تمام شود. این مطلب در مورد تمام وسایل ارتودنسی است. بد نیست تا کمی از مشکلاتی که بدنبال آسیب دیدن وسایل ارتودنسی بروز می کند و همچنین نحوۀ مراقبت از آنها بدانید.
وسایل ارتودنسی ثابت
وسایل ثابت ارتودنسی شامل بند و براکت وسیم می شود. براکتها اتصالاتی هستند که با یک چسب مخصوص روی سطح دندان چسبانده می شوند. در حقیقت این چسب اساسا همان مواد پرکردن همرنگ دندان یاکامپوزیتها هستند. تفاوت بارزی که انواع ارتودنسی این کامپوزیتها با انواع ترمیمی یا پرکردن همرنگ دندان دارند در نظر گرفتن قدرت چسبندگی می باشد. چسبندگی خیلی زیاد ممکن است در مواد پرکردگی همرنگ دندان خیلی مطلوب باشد، اما این چسبندگی برای اتصال براکتهای ارتودنسی به دندان لزوما مطلوب نیست. مثلا در انتهای درمان که میخواهیم براکتها را برداریم و یا زمانی که فشار بیش از حد به براکتها حین جویدن وارد شود، احتمال شکستن مینای دندان و ایجاد آسیب دائمی به آن وجود خواهد داشت. همین امر موجب شده که برای چسبهای ارتودنسی حد مشخصی از چسبندگی مطلوب در نظر گرفته شود. این چسب قادر است تا حد مشخصی فشارهای هنگام جویدن را تحمل کند. اگر فشار از این حد بیشتر شود ، براکت از دندان جدا شده و اصطلاحا می شکند یا به قول بعضی از بیماران شل می شود”. این مسئله به حفظ امنیت دندان و جلوگیری از شکستگی مینا امری مطلوب است اما در عین حال بعضی از مشکلاتی که جدا شدن براکت در بر خواهد داشت عبارتند از:
– سطح یک دندان در اولین مرتبه بیشترین آمادگی برای چسبیدن براکت را دارا می باشد. با هر بار جدا شدن براکت، سطح دندان دیگر آمادگی اولیه را برای چسبندگی نخواهد داشت و احتمال جدا شدن براکت در دفعات بعد افزایش می یابد. چسباندن مجدد، خود هزینه اضافی دارد. – در بسیاری از موارد لازم خواهد شد تا براکت جدیدی چسبانده شود. این براکت جدید هزینه اضافی و غیر ضروری به شما تحمیل خواهد نمود.
– حرکت دندان طی ارتودنسی با آهستگی صورت می گیرد. سرعت حرکت دندان طی درمان ارتودنسی بطور متوسط یک میلیمتر در ماه در نظر گرفته می شود. این حرکت با گشاد شدن فضای حفره استخوانی اطراف دندان صورت می گیرد و مدتی طول خواهد کشید تا حفره به اندازه های اولیه خود بر گردد. با جدا شدن براکت از دندان، دندان آزاد است تا در این فضا هرگونه که بخواهد حرکت کند. قسمتی از لثه اطراف دندان ها مانند کش عمل نموده و دوست دارند تا دندان را به جای اولیه خود برگردانند. از آنجا که حفره استخوان هم گشاد شده است، این کار بسرعت صورت خواهد گرفت. یعنی
” حرکت دندانی که طی 4-3 ماه انجام شده است براحتی می تواند ظرف چند روز تا یک هفته به محل اول خود بازگردد. این به مفهوم عقب افتادن درمان به میزان 4-3 ماه با جدا شدن تنها یک براکتاست. مهمترین عارضه شکستن براکت طولانی شدن بی مورد درمان است”.
یکی از عوارض طولانی شدن درمان افرایش شانس پوسیدگی دندانها مخصوصا در بیمارانی است که بهداشت را نیز بخوبی رعایت نمی کنند.
– سیم ارتودنسی به براکت بسته می شود. با جدا شدن براکت، سیم هم آزاد شده و احتمال زخم شدن دهان و فرو رفتن سیم در مخاط دهان و آزردگی افزایش می یابد. تا زمان مراجعه مجدد به پزشک، بیمار از این لحاظ خیلی اذیت خواهد شد. در مراکز درمانی پر ازدحام ممکن است امکان تعیین نوبت اورژانسی زود هنگام وجود نداشته باشد.
– تنها براکتها نیستند که با وارد آمدن فشار زیاد دچار مشکل می شوند. سیمها هم با فشار زیاد تغییر شکل پیدا می کنند
و کج می شوند. کج شدن سیم باعث می شود که دندان در جهت نادرست حرکت کند. اصلاح حرکات نادرست نیز در خیلی از موارد سخت و حتی غیر ممکن خواهد بود.
حال به نکاتی که جهت مراقبت از وسایل ارتودنسی ثابت باید رعایت نمود توجه کنید:
■ از خوردن غذاهای بسیار سفت همچون ته دیگ، نان خشک و ضخیم، هویج خام، فندق، بادام و امثال آن پرهیز نمایید.
■ غذاهایی همچون ساندویچ، سیب و مانند آنرا که نیاز به گاز گرفتن دارند، بصورت لقمه و قطعات کوچک در آورده و سپس بخورید. گاز گرفتن مواد غذایی احتمال جدا شدن براکت را افزایش می دهد.
■ در خصوص میوه ها و مواد دارای هسته مانند گوجه سبز، مرکبات، خرما، زیتون و امثال آن لازم است تا دانه یا هسته آنرا قبل از خوردن حتما خارج نمایید. یک دلیل جدا شدن براکت، گیر کردن هسته ها بین دندان مقابل و براکت است. میوه هایی چون انار را می باید در طول درمان بصورت آب میوه میل نمود.
■ شکلات و تافی ها از دیگر عواملی هستند که بدلیل چسبندگی زیاد علاوه بر خطر پوسیدگی، براکت را جدا می کنند. آدامس اگر چه موجب جدا شدن براکت نمی شود اما برخی از انواع آن خیلی چسبناک بوده و لابلای سیم و براکت گیر می کند. تمیز کردن اینها گاهی سخت خواهد بود.
مشکلاتی که در شروع ارتودنسی پیش می آیند
در ابتدای شروع ارتودنسی، گاهی دهان و دندانها آمادگی پذیرش وضعیت جدید را نداشته و ناراحتی هایی بوجود خواهند آمد.
– در اولین جلسات، دندانها و استخوان به یکدیگر فشار وارد می کنند که باعث درد می شود. پس از گذشت 3-2 روز درد از بین رفته یا تدریجا از شدت آن کم می شود. در صورت لزوم می توانید3-2 عدد قرص استامینوفن ساده در روز بخورید.
– در درمانهای ارتودنسی ثابت، سیمی که برای حرکت دندان در نظر گرفته شده پس از مدتی و بعد از مقداری حرکت دندانها از انتهای آخرین وسیله مستقر بر روی دندان ها خارج شده و بعضا موجب آزردگی و زخم شدن مخاط گونه می گردد. در چنین مواردی سعی نمایید به مطب مراجعه نموده تا آنرا برای شما کوتاه نماید.
– قرار گرفتن براکتها و سایر وسایل ارتودنسی بعضی از وقتها برای لبها و گونه در روزهای اول باعث آزردگی و یا زخم خواهد شد. نگران نباشید. این حالت طبیعی است. تنها کاری که باید انجام دهید دهانشویه با آب و نمک رقیق و یا سرم شستشو است.